ჯავახეთის ექსპედიცია 2011 (გაგრძელება)

წელს ექსპედიციის უმთავრესი მიზანი ხოსპიოში მეათე საუკუნით დათარიღებული ეკლესიის გალავნის აშენება იყო. ბიჭებს გოგოებიც ვეხმარებოდით. ძირითადად, ქვების მიზიდვაში და ეკლესიის მიმდებარე ტერიტორიის გასუფთავებაში. ადგილობრივი ქართველებიც შეძლებისდაგვარად გვეხმარებოდნენ. გვაწვდიდნენ საჭმელს. სამუშაო იარაღებს და ა.შ.

ერთხელ მე, ხატიამ, დაჩიმ და დემემ შესვენების დროს ურიკების შეჯიბრიც მოვაწყეთ. მე და ხატია ურიკებში ჩავსხედით, დემე და დაჩი კი ერთმანეთს ეჯიბრებოდნენ, ვინ უფრო სწრაფად წაიყვანდა ურიკას. გამარჯვება მე და დაჩის დაგვრჩა.

დაჩი

იგივე - პრონტოზავრი. ალბათ უკვე ხვდებით, როგორი უნდა იყოს. ერთი სიტყვით - დიდი. დიდი, მაგრამ სასაცილო. ჩასვლის დღიდან გადამეკიდა, გაფითრებული სახე გაქვს, ნამდვილად კიბო გჭირსო. მდინარეში ჩავარდნისა და ფეხის გაჭრის მერე მთლად გადაირია. მოსაჭრელი გაგიხდება, მარა მაინც კიბო გჭირს და არ იდარდოო.

მისი ეს ირონიული დაცინვები ცოტა კი მაბრაზებდა, მარა ვიცი პრონტოზავრები ასე ხუმრობენ და აღარ მწყინს. პირიქით, ვხალისობ კიდეც.

საღამოობით, სანამ მამა ალექსანდრე ჩვენ წასაყვანად მოვიდოდა, ხოსპიოელ ბავშვებთან დამალობანას ან ,,ამის პატრონმა რა ქნას“ ვთამაშობდით. ერთხელ ზაქარიას მდინარეზეც გავყევით და თევზები დავიჭირეთ.

ზაქარია

ხოსპიოელი პატარა ბიჭი, რომელიც მთელი ექსპედიციის განმავლობაში გვერდიდან არ მოგვცილებია. რაც შეეძლო გვეხმარებოდა. სამაგიეროდ ექსპედიციელებმა გაწეული დახმარებისა და მეგობრობისთვის ფეხბურთის ფორმა ვაჩუქეთ, წარწერით ,,ზაქარია“.

მდინარის პირას პოეზიის საღამოც მოვაწყეთ. ბუნებაში ლექსების მოსმენას არაფერი სჯობს. მდინარის რაკ-რაკი მუსიკასავით გესმის და თავი სამოთხეში გგონია. მსგავს საღამოს ქუთაისშიც შევსწრებივარ. ღია ცის ქვეშ გამართული სიმფონიური ორკესტრით შესრულებულ ნაწარმოებებს მხოლოდ ხოსპიოში წაკითხული ლექსები თუ შეედრება.

საღამოზე ექსპედიციის გუნდმა სურპრიზი მოგვიმზადა. ბავშვებმა ერთ-ერთი სიმღერის ტექსტი გადააკეთეს და 2011 წლის ექსპედიციის სახუმარო ჰიმნი შეგვისრულეს. მერე ლექსებიც წავიკითხეთ. განსაკუთრებით, ხატიას წაკითხული ,,პასუხი ნიკოს“ მომეწონა (ავტ. ზურაბ სალუქვაძე).

პოეზიის საღამოს მერე კი მდინარეში ქაღალდის გემები გავუშვით. ხიდთან თითქმის ვერცერთმა ჩააღწია, მაგრამ ყველაზე შორს დემეს ფოთლებშემოკრულმა გემმა გაცურა.

ხოსიპიოში ფეხის გაჭრაც მოვახერხე. ტრაპეზის შემდეგ ჩვეულებრივ მდინარესთან ჩავედი. მერე ხოსპიოელი ბავშვები მოვიდნენ. მათთან ერთად წყალში შევედი და ფეხიც გადავიჭერი. იმდენი სისხლი წამომივიდა, ბავშვებს თვალები ლამის გადმოსცვივდათ. ირინამ ადგილობრივებისგან დიდი ნაჭერი იშოვა და სასწრაფოდ ფეხზე გადამახვია. ასე რომ, ამ შემთხვევის გამო ექსპედიციის ბოლო დღეები ცალი ფეხით ხტუნაობაში გავატარე. დავსკინკილობდი კიბეებზე, დერეფნებში, ეზოშიც კი... ფეხი ახლაც მტკივა, თუმცა როგორც მამა ალექსანდრემ მითხრა, ქორწილამდე დამავიწყდება. ისე, ჭრილობა ახალქალაქს მახსენებს და მალე თუ არ მომირჩება, არც მაგაზე ვიდარდებ.

3. ჩანაწერები ჯავახეთიდან:

06.08.2011

დღეს ხატიას გავყევი მაღაზიში.

მაღაზიის შესასვლელთან ვიღაც ბიჭი იდგა და ქართულად ლაპარაკობდა. უცებ ისე გაგვიხარდა, ვეღარ მოვზომეთ და ვა, ქართველიო, თითქმის ვიყვირეთ. იმ ბიჭსაც ასეთივე რეაქცია ჰქონდა. მიუხედავად იმისა, რომ ახალქალაქი საქართველოს ეკუთვნის, აქ ქართველზე მეტი სომეხი ცხოვრობს. ქუჩებს სომხური გვარები აქვს სახელწოდებად. სომხების საწინააღმდეგო არაფერი მაქვს. უბრალოდ, მინდა, საქართველოს ტერიტორიაზე ქართველი მეტი იყოს, ვიდრე სხვა ეროვნების წარმომადგენელი.

ახლა კი, ახალქალაქში ქართველთან შეხვედრა უბრალოდ, ჩემ გაოცებას იწვევს.

შარშან მეუფემ გვითხრა, ვინც აქ დასახლებას მოისურვებს, სახლს და სამსახურს ვაძლევთო. ეს ძალიან კარგია. იქნებ, ამან მაინც შეუწყოს ხელი ახალქალაქში ქართველების მომრავლებას..

06.08.2011

,,- ადამიანებს ყველაზე მეტად სიკვდილი აშინებთ, ამიტომ ყოველთვის გაურბიან მასზე ლაპარაკს“ - ტრაპეზის დროს გვითხრა მამაომ.

არასდროს მშინებია სიკვდილის...

არაფერია მასში განსაკუთრებული. უბრალოდ, გარდაცვალებაა, რაღაცის შეცვლაა, ერთადერთი, რაც სიკვდილის მერე მაფიქრებს, უსასრულობაა. მეშინია, არ მომბეზრდეს.

ეზოს კიბეებზე გვიანობამდე ვიჯექი. მერე უცებ წარმოვიდგინე, კიბის ქვეშ რაღაც იყო. შემეშინდა და მაღლა ავედი. ახლაც მგონია, ვიღაც ამოყოფს თავს, ამოცოცდება ლოგინზე, ან სკამის უკნიდან გამოძვრება, ან ფარდას გადაწევს და გადმოხტება...

მგონი ბევრ საშინელებებს ვუყურებ...

11.08.2011

ფეხი მაქვს ნატკენი. დილიდან საწოლზე ვარ მოკალათებული და უკვე მომბეზრდა.

ირაკლი ხშირად მოდის. ცოტა ხნის წინ ჩამეძინა, მარა მაინც გავიგე, მაკოცა და გავიდა. საყვარელი ბავშვია. დემეც ხშირად შემოდის. დაჩი და ნიკაც იყვნენ. მართალია, ხატია ,,ბრაზობს“ ავადმყოფთან ხელცარიელები ნუ მოდიხართო, მარა უშედეგოდ.

მე და დემემ ექსპედიციისთვის ბლოგის გაკეთება გადავწყვიტეთ. იდეა დემეს ეკუთვნის, გაკეთებით კი ერთად გავაკეთებთ.

ლადო ასათიანის წერილებს ვკითხულობ. მიყვარს ლადო. მთაწმინდაზე სწორედ ლადოს სახლის ქვეშ იყო ჩემი ოთახი. საღამოობით ვიჯექი ხოლმე ფანჯარაში და ვფიქრობდი. ხშირად ლადოზეც...

გუშინ მამაომ ტრაპეზის დროს თავის სკამზე დამსვა. მარტო ამისთვის ღირდა მდინარეზე ფეხის გაჭრა.

საღამოს ქართული ფილმი ვნახეთ, ,,თქვენ გელით სიკვდილი“.

12.08.2011

ანამ ორი ფილმი მოგვიტანა, ,,მისტერ ჯეკი“ და ,,საფრთხობელები“ (მგონი, სათაურები არ მეშლება). ორივე ძველი კომედიაა. კარგად გავერთეთ, მაგრამ ბოლოს ფეხმა შემაწუხა და იძულებული გავხდი, ოთახში ავსულიყავი.

ფილმების მერე მოვიწყინე.

მოგვიანებით მამაომ თავისი ხელით გაკეთებული უგემრიელესი ჩაი მოგვიტანა ოთახში. ხოდა, ჩაიმ მგონი მართლა კარგად იმოქმედა. მოწყენამ მალე გადამიარა და გვიანობამდე, სანამ ჩამეძინებოდა ხატიას ვეჭორავებოდი.

დღეს ზვიადიმ შოკოლადი მაჩუქა.

ნიკა (ფატიმა)

ნიკა მადონას შვილია. ქუთაისური აქცენტით ხუმრობა ჩეჩენასავით კარგად გამოსდის. ნიკას ძალიან ლამაზი თვალები აქვს, საკმაოდ მხიარულია და აქვს ამოჩემებული ფრაზები, მაგალითად: ,,რას შვები ბიჭო“, ,,გველო“, ,,თუ გწყვიტე“ და ა.შ.

ექსპედიციის ბოლო დღეებში ცოტა კი მოიწყინა, მაგრამ არაუშავს, მალე ჩამოვა ჯარიდან და ისევ გამხიარულდება.

ზვიადი

ზვიადი გოგას მეგობარია. გიჟდება ლაშქრობებზე და ფეხით სიარულზე. მეგობრებთან ერთად თითქმის ყოველ კვირა გადის ქალაქგარეთ. მასაც ჩემსავით მთა ზღვას ურჩევნია და ძალიან უნდა ფარავნის ტბის პატარა კუნძულზე მოხვედრა.

13.08.2011

ლოგინის მეორე სართულზე ძლივს ავფოფხდი. ხატიას ჯერ ღვიძავს. მგონი მამაოს უწერს ლექსს, რომელიც პოეზიის საღამოზე წაიკითხა. ნუცას თავისი კრუდელია ღამის სათვალე აქვს ჩამოფხატებული და ტკბილად სძინავს.

საღამოს მე და ხატია ეზოში ჩავედით. მალე მამაო შემოგვიერთდა და დიდხანს ვსაუბრობდით. მოგვიყვა, როგორ გადაწყვიტა საერო ცხოვრების დატოვება. გვიყვებოდა წმინდა ნინოს გზის გასავლელი ექსპედიციის შესახებ. ამაზე დოკუმენტური ფილმიც ვნახეთ. ექსპედიციელები 6 თვე მიჰყვებიან წმინდა ნინოს მიერ განვლილ გზას. მოგზაურობა ძალიან რთულია და ბევრ პრობლემას უკავშირდება, თუმცა თავად ექსპედიციის მიზანი იმდენად დიდი მადლია, პრობლემები შეუმჩნეველი ხდება.

ხვალ უკვე თბილისში ვბრუნდებით. გული მწყდება. მომენატრება მამა ალექსანდრე, ბავშვები, ექსპედიცია თავისი ცხოვრებით...

მომენატრება დაჩის პრონტოზავრული ხუმრობები, ნიკას ,,რას შვები, ბიჭო“, ლილიკოს კისკისი, ზვიადისთან დამკის თამაში, მარიტას სიმღერა და ჩვენი ეზო.

პანსიონის ეზო ბარალეთისასა ვერც კი შეედრება, თუმცა გასართობად მაინც მშვენივრად ვიყენებდით. ვთამაშობდით ფრენბურთს, ბამბიქტონს ფრენბურთის ბადით და ჩოგნებზე გაკეთებული თავისივე ჩამოსაცმელებით.

ერთხელ დამკის ჩემპიონატი მოვაწყეთ. ნახევარფინალში გადასვლა თათიას დამარცხებით მოვახერხე. აი, გიორგისთან კი ვერაფერი გავაწყე. მართალია, სისხლის ბოლო წვეთამდე ვიბრძოლე, მაგრამ ერთი ქვის უპირატესობით გიორგიმ ჩემი დამკა მოიმწყვდია და ფინალში გადასვლაც გაინაღდა. ფინალში დემე და გიორგი შეებრძოლნენ ერთმანეთს. პრიზი ცოტა უცნაური იყო - მაიტოსთან ჩახუტება.

,,პრიზი“ დემემ დაიმსახურა...

ეზოში განმარტოვებაც თავისუფლად შეიძლებოდა.

როცა ხმაური მღლის, ვეძებ ადგილს, სადაც თავს მყუდროდ ვგრძნობ. უბრალოდ, ზოგჯერ განმარტოვების ხასიათზე ვდგები, თორე არაფრის ისე არ მეშინია, როგორც მარტოობის. ზოგი ამას უცნაურ ხასიათს აბრალებს, ზოგი დეპრესიად აღიქვავს, მე კი ვიტყოდი, რომ ეს ჩემი ერთ-ერთი ამოჩემებაა და მეტი არაფერი.

ერთხელ მე და დემეს ფილოსოფიური საუბრების საღამო გვქონდა. შევთახმდით, რომ ბედისწერა არ არსებობს. უბრალოდ, სისულელეა ადამიანის ცხოვრება წინასწარ იყოს დაგეგმილი. ეს ყოველივე ეწინააღმდეგება თუნდაც ცნებას სამოთხისა და ჯოჯოხეთის შესახებ. ადამიანს არჩევანის უფლება რომ არ ჰქონდეს, წინასწარ დაგეგმილი ცხოვრების და ცოდვების საფუძველზე მისი სამოთხეში ან ჯოჯოხეთში მოხვედრა ყველაზე დიდი სისულელე იქნებოდა.

ასევე, ვისაუბრეთ გარდაცვალებაზე, სამოთხეზე, ზოგადად ადამიანებზე და სამყაროზე,..

4. მეუფესთან

მეუფის სახლში პირველად როცა მოვხვდი, გაოცებისგან პირი დავაღე. მაშინვე უცნაურ სახლში მარტო დარჩენა და თითოეული ნივთის საგულდაგულოდ დათვალიერება ვინატრე. დაღებული პირი როდის დავხურე, აღარ მახსოვს, მაგრამ ეს მეუფის სახლში ყოფნისას რომ არ მომხდარა, ნამდვილად ვიცი.

ათასი უცნაური და ძვირფასი ნივთით დატვირთული თაროები მუზეუმის დიდებულ კედლებს მოგაგონებთ. ეს სახლი კი არა პატარა მუზეუმია.

თუმცა, მას შემდეგ, რაც თაროებიდან მტვერი საკუთარი ხელით გადმოვწმინდე, თითოეულ ნივთს შევეხე და მომაბეზრებელი ხელსაქმე ნივთების ღირებულებას შევადარე, თითოეულმა მათგანმა თავისი მნიშვნელობა დაკარგა. ახლა ისინი უბრალო, ჩვეულებრივ, ყოველდღიურ ნივთებად გადაიქცნენ.

უსულო საგნებიც ადამიანებივით არიან. გიზიდავენ, გაკვირვებენ, სანამ გაიცნობ, სანამ შეისწავლი. მერე კი უბრალოდ შეიყვარებ, მტვერს კვირაში ერთხელ მაინც გადაწმინდავ, ან გავა დრო და თვალიც არ გაგექცევა მათ შესახედად. ამოხსნილი ამოცანასავით მიაგდებ და დაივიწყებ.

***

მეუფესთან ვიზიტი ყოველთვის განსხვავებული და ორიგინალურია.

წელს ორჯერ ვესტუმრეთ.

პირველად პირდაპირ ბაღში ვუყურეთ ფილმს ,,ადამიანი წარსულის გარეშე“.

ადამიანი, რომელსაც თავისი წარსული რაღაც შემთხვევის გამო ავიწყდება, ცხოვრებას ნულიდან ბავშვივით იწყებს. თამამად შეგიძლია, ამ ახლად გამოჩეკილ უკვე ზრდასრულს კეთილშობილი უწოდო. ბოლოს გმირს ახსენდება, რომ წარსულში ლოთი, თამაშების მოყვარული და ერთი სიტყვით, დიდი არამზადა ბრძანდებოდა. ეს ორი ადამიანი ერთმანეთისგან საკმაოდ განსხვავებული პიროვნებაა. ეს არის თამაში ადამიანის რადიკალურად განსხვავებულ წარსულსა და აწყმოს შორის.

ნამდვილად საბრალოა ადამიანი წარსულის გარეშე. თუმცა მხოლოდ მაშინ, როცა მძიმე ტვირთად არ გაწევს მხრებზე. ასეთ დროს მისი ერთი ხელის მოსმით დავიწყება, მართლაც რომ დიდი ბედნიერება იქნებოდა. სწორედ ამიტომ, ამ ფილმის გმირს ვერ შევიბრალებ. პირიქით, მისი ბედი მშურს კიდეც. მან წარსულის დავიწყებით ცხოვრების რელსებზე დაბრუნება შეძლო. მან, როგორც დემემ თქვა, ერთ ცხოვრებაში ორი შანსი მიიღო. მან ცოდვების მონანიება თავად ცოდვების სიმძიმის შეგრძნების გარეშე მოახერხა.

მას არც წარსულის მძიმე მარწუხები გამოუცდია, არც წარსულის დაბრუნების მძიმე ,,ლომკები“ ჰქონია წამალზე დამოკიდებული ნარკომანივით. ნარკომანივით, რომელიც ცხოვრების შეცვლის გეგმებს მომავლისთვის გადადებს, ოღონდ კი დღეს იყოს ,,ბედნიერი“. მისთვის დიდი შვება იქნებოდა, უცებ თავისი ნარკომანობა დავიწყნოდა. წამლის არსებობაც წარსულისთვის ჩაებარებინა და ცხოვრება ფილმის გმირივით სუფთა ფურცლიდან დაეწყო. მას აღარც წამლის სურვილი შეაწუხებდა და ახალ ცხოვრებასაც ჯანსაღი ადამიანივით დაიწყებდა.

მორედ ექსპედიციიდან წამოსვლის დღეს ვესტუმრეთ მეუფეს.

ბაღში მინდორზე მოვკალათდით და საზამთროსთან ერთად საინტერესო თემებზე ვისაუბრეთ. მეუფემ დემეს იდეაც მოიწონა. ასე, რომ ექსპედიციის შესახებ ბლოგის ან საიტის გაკეთება ნამდვილად გადაწყვეტილი საქმეა.